Peter Foolen en zijn vruchtbare samenwerking met kunstenaars.

(© foto Peter Foolen)

Peter Foolen woont en werkt als ontwerper en uitgever in Eindhoven. Opgeleid als graficus en aanvankelijk werkzaam als ‘vrij kunstenaar’ is hij langzamerhand het vak ingerold. Peter Foolen: “Ik heb de opleiding 'vrije grafiek' gedaan op de academie in Den Bosch. Na een aantal jaren als 'vrij' kunstenaar gewerkt te hebben, heb ik me aangesloten, rond 1986, bij het kunstenaarsinitiatief Peninsula in Eindhoven. Ik maakte daar al snel de uitnodigingen (met letraset wrijfletters en de copyshop) en – ik had een zeefdruk installatie in mijn atelier – de posters. Het maken van posters groeide al snel uit tot het drukken van prenten voor andere kunstenaars. Peninsula werd steeds meer, naast een tentoonstellingsruimte, een uitgeverij van publicaties, edities en portfolio's. En de uitgaven werden steeds internationaler, met kunstenaars als Ian Hamilton Finlay, Richard Long, Roni Horn, Lawrence Weiner, Sol LeWitt, Franz West, Callum Innes en Hamish Fulton". Zeer vermeldenswaardig is de nauwe samenwerking met de Iraanse kunstenares Chohreh Feyzdjou tot haar dood in 1996. Dit resulteerde in drie kunstenaarsboeken die als catalogi werden uitgegeven: Product of Chohreh Feyzdjou (Peninsula en De Fabriek Eindhoven 1993 oplage 200), Product of Chohreh Feyzdjou textes (Peninsula en Galerie Nationale du Jeu de Paume Paris 1994 oplage 200) en Product of Chohreh Feyzdjou (1995 oplage 100). Het ontwerp hiervoor werd door Foolen en kunsthistoricus en typograaf Tjeu Teeuwen i.s.m. Feyzdjou verzorgd. Lees meer hierover op: Chohreh Feyzdjou and Peninsula 1993 - 1996.

(Uitgaven Stichting October © foto Peter Foolen)

In 1998 richtte Peter Foolen in samenwerking met Teeuwen en kunstenaar Sjra Marx de Stichting October op. Deze stichting was voornamelijk actief met het organiseren van tentoonstellingen en het publiceren van kunstenaarsboeken en edities. Ook gaf deze stichting het magazine Sealevel uit. Een kwartaaluitgave die door een kunstenaar mocht worden 'ingevuld', alleen het formaat stond vast. Er zijn 10 nummers verschenen die kunnen worden beschouwd als kunstenaarsboeken, met Tacita Dean (1/1), Laurie Clark (1/2), Tim Robinson (1/3), Hans Waanders (1/4), Chris Drury (2/1), Kees Verbeek (2/2), Joel Fisher (2/3 en 2/4), Hamish Fulton (3/1) en Ian Whittlesea(3/2).

De kunstenaarsboeken die werden uitgegeven zijn: Peter Foolen en Laurie Clark (Parnassus - Parnassia 1998 oplage 100), Hamish Fulton (Hill Walk - Bergwanderung 1999 oplage 500), Roger Ackling (Roger Ackling 1999 oplage 250), Sjra Marx (The Sudden Jump in a Train of Thought 1999 oplage 20), Richard Long (Being in the Moment 1999 oplage 750), Thomas A Clark (One Hundred Scottish Places 1999 oplage 250), Roel Knappstein (Heimili 1999-2000 oplage 250), Hans Waanders (Kingfishers and related works 2000 oplage 100 en Perches 2001 oplage 500), Johan Kuipers (de hals van laura battiferri 2000 oplage 300), Trevor Sutton (Twenty Drawings 2000 oplage 200), Kees Verbeek (Double North 2001 oplage 300 en Northern review 2002 oplage 12), Joel Fisher (Isography 2003 oplage 50), Alan Charlton (Grey Division 2003 oplage 200 en Outline Paintings 2007 oplage 500), Giovanni Dalessi (Sempre piu bella 2003 oplage 750 2003), Carol Robertson (Year 2005 oplage 250).

De beeldende kunst heeft enigerlei verband met taal of poëzie, landschap en natuur. Deze voorkeur is geleidelijk in 10 jaar ontwikkeld. De deelnemende kunstenaars, werkzaam op het gebied van conceptuele kunst of concrete poëzie, kan tekst en typografie net zo makkelijk gebruiken als ander beeldmateriaal. Er wordt veelvuldig gebruik gemaakt van het medium fotografie (Klik voor meer informatie op: Far from the sea - Nashville, 2004). In 2007 werd de Stichting beëindigd en is Peter Foolen zelfstandig verder gegaan onder zijn eigen naam. Peter Foolen: “ik werd na de academie steeds meer geïnspireerd door het werk van andere kunstenaars. Nu vind ik volledige voldoening door de samenwerking met anderen in plaats van het eigen werk”. Deze samenwerking wordt geïntensiveerd door de mogelijkheden die het internet hem biedt. Zijn weblog en Facebook pagina vormen een aantrekkelijk en veelgebruikt professioneel platform. Hiermee kan Peter Foolen beelden uitwisselen en contacten onderhouden met collega kunstenaars. Niet alleen Foolen maakt dankbaar gebruik van het internet. Voor veel kunstenaars is het World Wide Web hét medium om hun work-in-progress openbaar te maken en te delen met anderen.


Aankondigingskaart voor het kunstenaarsboek van Paul van Dijk

Nieuwe, goedkopere technieken zorgen voor een impuls van kleine, in eigen beheer uitgegeven bundels van beeldend kunstenaars. Deze activiteit vormt een interessante mogelijkheid voor grafisch ontwerpers. De eerste publicaties van Peter Foolen waren in opdracht van andere uitgevers of instellingen. Voorbeelden hiervan zijn een boek van Alan Charlton en de publicatie 'Algonquin' van Chris Drury. Sindsdien zijn er ook eigen edities en publicaties verschenen zoals die van herman de vries, Paul van Dijk, (“de steeds weer terugkerende”) Hamish Fulton, Thomas A Clark, Willem Sanders, Dick Cassée, Kate Beck en Peter Liversidge. Peter Foolen toont ons hiermee hoe vruchtbaar samenwerking met kunstenaars kan zijn: drukwerkjes vol prachtige afbeeldingen. Zijn samenwerking met beeldend kunstenaars gaat hij aan met groot respect voor de inhoud en het eigen handschrift van de opdrachtgever. Hij houdt daarbij zijn ingrepen als ontwerper zo ingetogen mogelijk door middel van beeldredactie en typografie. Veel van de publicaties zijn 'echte' kunstenaarsboeken. Volgens Peter Foolen “afgeronde zelfstandige kunstwerken, waarvan ook de vorm en vormgeving is bepaald door de kunstenaar”.

herman de vries - fragments - (© foto Peter Foolen)

In 2011 verscheen het kunstenaarsboek fragments van herman de vries in een oplage van 300 met een speciale editie van een oplage van 17. Het boek laat 25 foto’s zien van een verzameling ‘objecten’ uit de natuur, uitgestald voor een rotswand. Op deze wand is in goudkleurige letters de tekst “everything is all ways significant for all” gekerfd. De bewuste rots staat in natuurpark het Nördlicher Steigerwald vlakbij Eschenau, een dorpje aan de rand van het natuurpark. Hier vindt herman de vries een omgeving waarin hij zich thuis voelt. Hij ziet het Steigerwald als zijn atelier, waar hij natuurlijke processen observeert en artefacten verzamelt. Selecties, fragmenten of soms het geheel uit deze verzamelingen worden ook als kunstwerk gepresenteerd. herman de vries ziet kunst als een middel om bewust te kijken naar de natuur.

Peter Foolen: “het contact met herman de vries is heel hartelijk en we delen een enthousiaste interesse in de natuur en planten, een ideale combinatie en heel fijn om nu mee samen te kunnen werken. Natuur speelt vaak een belangrijke rol in mijn publicaties. Ik ben zelf ook van jongs af aan geïnteresseerd in de natuur, zowel het landschap als details en flora en fauna”. Peter Foolen maakte in april 2012 gedurende een kort verblijf in Eschenau een serie foto's van herman de vries en het Steigerwald die te zien zijn op zijn weblog. “Ik was al heel lang een bewonderaar van het werk van herman. Ik had al veel van zijn boeken. Op de opening van zijn tentoonstelling 'all this here' in Schloss Moyland in 2009 heb ik hem aangesproken. We hadden wederzijdse vrienden en contacten: Johan Deumens, Thomas A Clark en Chris Drury. Clark en Dury  hebben een eschenau summer press publicatie gedaan en herman heeft een tentoonstelling gehad in de Cairn Gallery van Thomas A Clark. herman kwam met het idee om ‘fragments’ uit te geven. Vorig jaar ben ik met Cees de Boer op bezoek geweest bij herman in Eschenau. Tijdens dat bezoek kwam hij met het idee om met mij een publicatie te maken met foto's van zijn 'die wiese', dat nu op stapel staat en begin volgend jaar uit gegeven gaat worden”.



Ansichtkaart 'The Flag Club HQ' 2011 (onderdeel editie, © foto Peter Foolen)

 Ansichtkaart "brilliant white bunting for The Flag Club" 2012
(© foto Peter Foolen)

Hello – unique polaroid photograph,
taken by Peter Liversidge on the day of the launch
 (onderdeel editie, © foto Peter Foolen)

Van Peter Liversidge verscheen het kunstenaarsboek Proposals for The Flag Club (2012, oplage 500). Aanleiding voor dit boek is een kunstproject van 'The Flag Club’, in 2011 opgericht door Rolf van Hulten en Peter Foolen. De opdracht binnen dit project is simpel. Artiesten worden uitgenodigd een vlag te ontwerpen voor de vlaggenmast bij het hoofdkantoor van The Flag Club. Dit hoofdkantoor is in feite een klein huisje op het Groningse Hoogeland, in het dorp Kolham. Het staat in een landschap dat wordt gekenmerkt door weilanden en akkers, met aan de horizon een paar boerderijen, enkele kerktorens, en uiteindelijk de Waddenzee. Hier waait de wind vrijwel altijd. Een ideale plek voor een dergelijk project. De eerste vlag voor dit project is in 2011 ontworpen door Thomas A. Clark. Hiervan is een editie voor 'The Flag Club' verschenen: On Blue & The Mountains Of Holland (2011 oplage 25 gen./ges.). Het boek ‘Proposals for The Flag Club’ documenteert de voorstellen die Peter Liversidge in juni 2012 aanbood aan de Flag Club. De publicatie maakt ook onderdeel uit van een editie die in een oplage van 25 is uitgebracht tijdens de presentatie van het uiteindelijk gekozen ontwerp 'Hello. Deze editie bestaat verder uit een doos met de vlag (150 X 225 cm.), een unieke polaroid foto, 6 Postkaarten en een plastic lidmaatschapskaart.

Fragment uit het kunstenaarsboek 'Algonquin' (© foto Peter Foolen)



Omslag van 'Affinty' (© foto Peter Foolen)

Andere voorbeelden van kunstenaarsboeken zijn Affinity (Simon Cutts, 2011, oplage 300), Algonquin (Chris Drury, 2008, oplage 500 gen./ges.) en zonder titel (Paul van Dijk en Peer Dobbelsteen, 2010, oplage 1000). Hierover zegt Peter Foolen: “de uitgave ‘Affinity’ is een prachtig boek met foto's van vrachtschepen en een tekst door de dichter Simon Cutts. Het boekje 'Algonquin' van Chris Drury is ook heel bijzonder opvallend, en intiem, zeker in het meer monumentale oeuvre van de kunstenaar. Het gaat om een reeks van afbeeldingen van stukjes boombast waarin Drury 'tekens' heeft gebeten tijdens een kanotocht in het Canadese Algonquin gebied, met een minimale tekst over deze tocht en dit gebied. De foto's in het boek Paul van Dijk laten een verzameling paden zien, van allerlei plaatsen in Europa, die een bocht naar links maken, in het boek naar het midden van de pagina bij de rug van het boek”.

Niet alle boeken kunnen worden beschouwd als kunstenaarsboeken. Peter Foolen± “andere boeken zijn min of meer traditionele catalogi, zoals het overzicht van het grafische werk van Dick Cassée (Grafiek 2012) of het recente werk van Kate Beck (Poëma, 2012 oplage 500) of Willem Sanders (Ideal Real Landscape or Real Ideal Landscape – Paintings & Watercolours, 2012 oplage 600). Of het boek met een bijna compleet overzicht van de schilderijen van Giovanni Dalessi (Portrait | Still Life | Landscape 2012). Maar er zijn ook boeken die je als een soort van tussenvorm kunt beschouwen, zoals de uitgaven van Philip Lumai (Paintings& drawings, 2010 oplage 500), Carol Robertson (Carol Stream, 2012 oplage 500) en de boeken die het fotowerk van Dick Cassée (Scotland,photographs 1985 – 2009, 2010 oplage 300) of Nono Reinhold (serie: Macchu Pichu 2006, Petra 2007, Bolivia 2008 i.s.m. Wim Crouwel, oplage 500) presenteert, geheel gecomponeerd en vormgegeven in nauwe samenwerking met de kunstenaar. Of het boek van Alan Charlton (Outline paintings, 2006 oplage 500), waarvan het boek is gemaakt aan de hand van een exact model van de kunstenaar, en dat een overzicht laat zien van een afgeronde reeks schilderijen, de serie 'Outline Paintings', aan de hand van de potloodschetsen voor deze schilderijen en de foto's van de geïnstalleerde werken. Het boek van Dick Cassée laat op het eerste gezicht een aantal niet spectaculaire Schotse landschapsfoto's zien. Het zijn foto's genomen van steeds een motief dat aanleiding heeft gegeven tot het maken van tekeningen, aquarellen of grafiek. Het is voor het eerst dat deze foto's zijn gepubliceerd en het boekje is een mooie aanvulling op het overzichtsboek van zijn grafiek en het in 2013 te publiceren 'Dick Cassée – Aquarellen en tekeningen' waarvoor Hans Locher een tekst schrijft”.

Het aspect verzamelen is een belangrijk gegeven bij het maken van veel kunstenaarsboeken, zoals ook in het werk van Hans Waanders. Voor Peter Foolen is het boek is een ideaal uitdrukkingsmiddel voor werken waarin een inventarisatie of verzameling wordt gepresenteerd. In 1999 maakte hij het kunstenaarsboek Hill Walk –Bergwanderung (Stichting October, oplage 500) van Hamish Fulton. Een soort van catalogus van diens wandelingen in heuvelachtige gebieden die een tijdsduur hadden van 7 dagen of een veelvoud hiervan (14, 21, 28 dagen). Peter Foolen: “mijn voorkeur gaat uit naar het maken van dit soort publicaties. Het idee is altijd van de kunstenaar. Steeds meer krijg ik opdrachten voor het maken van een publicatie, waarbij het dus niet altijd gaat over een kunstenaarsboek. Wel moet ik een affiniteit hebben met het werk van de kunstenaar. Veel van de kunst waarmee ik affiniteit heb zou je conceptueel kunnen noemen (hoewel ik een hekel heb aan dat woord), vaak kunst die door anderen uitgevoerd kunnen worden naar het idee van de kunstenaar. Zo had ik heel graag willen samenwerken met James Lee Byars”.



Fragmenten uit: 'Ian's Fleet' (© foto Peter Foolen)

Peter Foolen heeft iets speciaals met Britse kunst. Onlangs nog heeft hij het boekje Ian’s Fleet (oplage 300 met een speciale editie van 25) uitgeven met foto’s van Robin Gillanders. De uitgave toont een reeks van 15 foto's van de vloot van boten gemaakt door Ian Hamilton Finlay. Deze 'regatta' van speelgoed zeilboten vond plaats op Lochan Eck, Stonypath, Little Sparta, in juni 2002. Robin Gillanders is een Engelse fotograaf en werkt al lange tijd samen met Finlay. In 1994 publiceerde Peter Foolen met Stichting Peninsula in samenwerking met Ian Hamilton Finlay en Robin Gillanders, de fotoprint ‘Seasons’ voor de portfolio ‘Dear Stieglitz’. In 1995 publiceerde Stichting Peninsula een kunstenaarsboek van Ian Hamilton Finlay met foto's van Robin Gillanders, getiteld Brount / An Idyll (oplage 250).

De komende tijd is Peter Foolen druk bezig met allerlei nieuwe projecten. Zo komt in 2013 er een boek uit van Dick Cassée over zijn tekeningen en aquarellen, en wordt er een nieuwe uitgave inclusief tentoonstelling over Peter Liversidge verwacht. Verder zal een nieuwe publicatie i.s.m. herman de vries verschijnen, getiteld ‘die wiese’. Ook in voorbereiding zijn publicaties van Nono Reinhold, Trevor Sutton, en Willem Sanders. Wat Peter Foolen betreft blijft het hier niet bij, hij zou ook graag willen samenwerken met Stanley Brouwn, Ryan Gander, Jean-Luc Mylaine. Ten slotte komen er in 2013 drie of vier huiskamertentoonstellingen. De eerste daarvan, met Carol Robertson, is vanaf 6 januari te zien in Eindhoven.

"Peter Foolen en zijn vruchtbare samenwerking met kunstenaars" is in samenwerking met Peter Foolen in december 2012 tot stand gekomen. Mijn dank gaat hiervoor uit aan Stieneke Woudsma voor haar redactionele bijdrage.